Αξιολόγηση και Αντιμετώπιση των Δυσκολιών στην Αναγνωστική Κατανόηση
Έχοντας υπόψη ότι βασικός σκοπός για τον οποίο ένα παιδί μαθαίνει να διαβάζει είναι η κατανόηση των νοημάτων που μεταφέρονται από το γραπτό λόγο και η, κατ’ αυτόν τον τρόπο, απόκτηση γνώσεων, είναι αυτονόητο ότι στις περιπτώσεις των μαθησιακών δυσκολιών η καλλιέργεια της κατανόησης του γραπτού λόγου ( αλλά και του προφορικού) είναι από τα βασικά θέματα του ενδιαφέροντος αλλά και των επιδιώξεων του κάθε εκπαιδευτικού.
Οι δυσκολίες στην κατανόηση συνήθως αναφέρονται σε δύο τομείς: στην κατανόηση της σημασίας μεμονωμένων λέξεων και στη κατανόηση του νοήματος κειμένων. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις οι κυριότερες αιτίες για την αδυναμία ή τη δυσκολία της κατανόησης είναι αφενός μεν η ελλιπής αναπαράσταση ή απουσία των σημασιολογικών αναπαραστάσεων των συγκεκριμένων λέξεων που διαβάζει το παιδί ( σημασιολογική μνήμη) ή η δυσκολία στην αποκωδικοποίηση των λέξεων αυτών, με συνέπεια να μην διευκολύνεται η αξιοποίηση της εργαζόμενης μνήμης του αναγνώστη.
Στην περίπτωση που το παιδί διαβάζει μια λεξούλα η σημασιολογική παράσταση της οποίας δεν υπάρχει στη σημασιολογική μνήμη, είναι αναμενόμενο ότι δεν θα κατανοήσει τη σημασία της, διότι θα πρόκειται για μια άγνωστη λέξη. Ο ρόλος της εργαζόμενης μνήμης είναι ιδιαίτερα σημαντικός στην ανάγνωση της κάθε λέξης, πράγμα το οποίο είναι εμφανές στις περιπτώσεις των αρχάριων αναγνωστών ή εκείνων με μαθησιακές δυσκολίες.
Έτσι, μερικές φορές κατά την ανάγνωση πολυσύλλαβων λέξεων, ο αναγνώστης αυτός, φθάνοντας στο τέλος της λέξης έχει ήδη ξεχάσει το αρχικό της τμήμα, διότι ο χρόνος γνωστικής επεξεργασίας της λέξης υπερέβη τη χρονική διάρκεια συγκράτησης των πληροφοριών της στην εργαζόμενη μνήμη.
Η αξιολόγηση της κατανόησης μεμονωμένων λέξεων
Οι λέξεις που αναμένουμε να είναι σημασιολογικά γνωστές στο παιδί είναι εκείνες που αντιστοιχούν στο βασικό λεξιλόγιο της ηλικίας του. Ένας συμβατικός, απλός και τα προσέγγιση σωστός τρόπος προσδιορισμού του λεξιλογίου μιας συγκεκριμένης ηλικίας παιδιών φαίνεται να είναι το λεξιλόγιο των σχολικών εγχειριδίων της γλώσσας της κάθε ηλικίας ή σχολικής τάξης.
Το θέμα της εξάσκησης ενός παιδιού στην κατανόηση μεμονωμένων λέξεων στην πραγματικότητα αναφέρεται στον εμπλουτισμό του περιεχομένου και της δομής της σημασιολογικής μνήμης του. Όπως είναι ευνόητο, αυτό είναι μια μακρόχρονη διαδικασία που είναι αποτέλεσμα της συμμετοχικής εξάσκησης του παιδιού στη γλωσσική επικοινωνία, στην ενεργητική ακρόαση και στην προκαλούμενη γλωσσική παραγωγή του, παράλληλα με τον εμπλουτισμό της σημασιολογικής μνήμης του μέσω της ανάγνωσης κειμένων.
Όταν μιλάμε για εμπλουτισμό της σημασιολογικής μνήμης του παιδιού έχουμε στο νου την γλωσσική εξάσκηση με ενεργό συμμετοχή του στην γλωσσική επικοινωνία. Εννοούμε δηλαδή ότι το παιδί βοηθιέται καλύτερα όταν όχι απλώς « ακούει» αυτά που λένε οι άλλοι, αλλά όταν λαμβάνει μέρος στη συζήτηση και ενθαρρύνεται για αυτό.